BIOGRAFIJA PROFESORA DR SC MED MILORADA D. VELISAVLJEVA

Prof. dr sc. med. Milorad D. Velisaljev (1922–2001) bio je lekar pedijatar i genetičar, profesor Medicinskog fakulteta u Novom Sadu i član Akademije medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva.

Rođen je u Botošu, lepom i bogatom selu srednjeg Banata, 25. novembra 1922. godine, u velikoj i uglednoj porodici Velisavljev. Otac Dušan bio je zemljoradnik, a majka Smilja domaćica. Odgajan i vaspitavan u tradicionalnoj domaćinskoj porodici, još kao dete prihvatio je načelo da je želje moguće ostvariti samo poštenim i vrednim radom. Osnovnu školu i dva razreda Više narodne škole (peti i šesti razred) završio je u Botošu. Pohađajući redovno treći razred Više narodne škole, samoinicijativno je pripremao prijemni ispit za Gimnaziju u Petrovgradu, današnjem Zrenjaninu. Privatno je položio prijemni 1935. godine, ali je, uz to, uspeo da položi i prvi razred gimnazije, nešto kasnije i drugi, kako bi treći mogao da pohađa redovno. Gimnazijsku maturu položio je 1942. godine. Kao veliki ljubitelj knjige, otvorio je i organizovao aktivnosti seoske biblioteke i čitaonice, zagovarao opštu i religioznu prosvećenost, ali i učestvovao u poslovima u očevoj kući.

Nakon završene gimnazije, u periodu od 1942. do 1944. godine, nemački okupator ga je mobilisao na obavezni rad, a nakon oslobođenja zemlje, u perodu od 1944. do 1946. godine, bio je pripadnik Narodno-oslobodilačke vojske Jugoslavije.

Medicinski fakultet u Beogradu upisao je 1946. godine (prva posleratna generacija), a diplomirao 13. oktobra 1951. godine, kao prvi u svojoj generaciji koja je brojala 1.300 studenata. Prof. dr Matija Ambrožič, diveći se njegovom vrednom radu, uvrstio ga je u grupu od nekoliko studenata četvrte godine kojima je posebno držao predavanja iz pedijatrije, spremajući ih za demonstratore- asistente. Profesorovo divljenje je opravdao time što je kao student pete godine medicine postao i njegov asistent. Bio je to samo još jedan u nizu nagoveštaja da će pedijatrija biti njegova velika ljubav i životno opredeljenje.

Zbog pokazanih izuzetnih rezultata tokom studiranja, profesori sa Katedre za pedijatriju Medicinskog fakulteta u Beogradu želeli su da ga nakon diplomiranja zadrže na fakultetu. Ipak je, sticajem raznih okolnosti, primljen za lekara pripravnika Uprave klinika i Instituta Medicinskog fakulteta u Beogradu, gde je obavio obavezan lekarski staž. U periodu od 1951. do 1952. godine, predavao je školsku higijenu i pedijatriju u Srednjoj školi za babice u Beogradu. Impresivni rezultati stažiranja naveli su prof. dr Kostu Todorovića da mu u stažerskoj knjižici napiše izuzetne preporuke. Po završetku stažiranja, tokom naredne tri godine (1953–1955), specijalizirao je pedijatriju, a specijalistički ispit iz pedijatrije položio je 10. decembra 1955. godine, sa odličnim uspehom. Tokom specijalizacije, radio je kao upravnik Doma zdravlja Sreza zemunskog i kao šef Sreskog dečjeg dispanzera u Zemunu, prvog sreskog dispanzera na prostorima bivše Jugoslavije, osnovanog zahvaljujući njegovom zalaganju. Nešto kasnije (1960. godine), na njegovu inicijativu, osnovan je i Dečji dispanzer u Surčinu. U svih 16 sela tadašnjeg Zemunskog sreza organizovao je savetovališta za odojčad i malu decu, koja je svakodnevno obilazio i na taj način brinuo o zdravlju dece, često i odraslih. Iako je u Srezu zemunskom tada bilo zaposleno samo pet lekara i pet babica, smrtnost odojčadi je sa 20 odsto opala na polovinu.

Godine 1955. izabran je za asistenta Srpske akademije nauka na Institutu za medicinska istraživanja (Odeljenje za izučavanje ishrane naroda) kod akademika prof. dr Dušana Borića. Pored toga, bio je i honorarni asistent na Katedri za pedijatriju Medicinskog fakulteta u Beogradu kod akademikа prof. dr Uroša S. Ružičića. Istovremeno je bio načelnik C odeljenja u Dečjem domu broj 1, kasnijem Stacionaru za prevremeno rođenu decu, gde je osnovao i prvu laboratoriju u kojoj je spremao i izradio doktorsku disertaciju.

Doktorsku disertaciju „Hematološke karakteristike i terapija anemije nedonoščadi“ odbranio je 5. aprila 1960. godine na Medicinskom fakultetu u Beogradu. Ostao je upamćen kao prvi doktor medicinskih nauka u Vojvodini, a treći u Srbiji.

Oženio se Zorkom Stojković 19. juna 1960. godine, a ćerka Milka, danas pedjatar, rođena je 29. maja 1961. godine u Beogradu.

Po dolasku u Novi Sad, imenovan je za šefa Odeljenja novorođenčadi Ginekološko-akušerske klinike u Novom Sadu, poznatije kao Betanija. Godine 1961, na GAK-u, uradio je prvu zamenu krvi kod novorođenčeta sa teškom žuticom. Ostao je upamćen kao prvi pedijatar koji je uradio eksgvinotransfuziju u Vojvodini. Dugo je bio jedini pedijatar koji je radio ovu metodu u Vojvodini, a obučavao je i mlade lekare koji su, uz njegovo mentorstvo, radili i usvajali istu metodu. Na ta način je spaseno hiljade novorođenčadi od teških posledica koje su mogle da ugroze njihove živote.

Druga ćerka Gordana, danas pedijatar, neonatolog i profesor Medicinskog fakulteta u Novom Sadu, rođena je 11. septembra 1962. godine, a sin Dušan, danas pedijatar i pulmolog, rođen je 15. decembra 1963. godine.

Po prelasku na Dečju kliniku u Novom Sadu, postao je načelnik odeljenja, a potom i upravnik Dečje klinike i Instituta za zdravstvenu zaštitu majke i deteta. Osnovao je Odeljenje za nedonoščad i Supspecijalističku polikliniku pri Institutu. Godine 1974. inicirao je izgradnju novog krila zgrade Instituta sa četiri sprata. Inspirisan savremenim trendovima u bolnicama širom sveta, organizovao je Laktarijum i Odeljenje za majke, kako bi promovisao boravak majke uz novorođenče i ishranu majčinim mlekom kao jedini prirodni način ishrane.

Izabran je za docenta Medicinskog fakultetu u Novom Sadu 1965. godine, na predmetu pedijatrija. Dugo je bio jedini asistent i pedijatar na tom predmetu. Izabran je za vanrednog profesora Medicinskog fakultetu u Novom Sadu1972. godine, a 1978. za redovnog profesora. Bio je odličan predavač i pedagog vanserijskih sposobnosti, pošto se za ove aktivnosti pripremao punih 19 godina radeći kao asistent Medicinskog fakulteta u Beogradu, na Katedri za pedijatriju, ali i kao nastavnik srednjih medicinskih škola u Beogradu i Novom Sadu. Prema rečima njegovih kolega i studenata, materiju za svaki čas ili javni nastup pripremao je pažljivo, a izlagao slikovito, koristeći svoj bogat i interesantan rečnik. Voleo je tačnost i predavanja je uvek započinjao na vreme. Njegova predavanja studenti su masovno posećivali, izuzetno su ga cenili i poštovali. Zahvaljujući svojoj jednostavnosti, dobroti, toplini i razumevanju prema svakom studentskom problemu i sposobnosti da podigne moral potreban u svakodnevnom radu izuzetno teških studija medicine, negovao je veoma blizak, gotovo roditeljski odnos sa studentima.

Prof. Velisavljev je, takođe, upamćen kao profesor i saradnik koji je rado podsticao i pomagao studente i svoje saradnike u stručnom usavršavanju i napredovanju. Bio je mentor mnogim studentima pri izradi naučnih radova, ali i brojnim saradnicima pri izradi magistarskih i doktorskih radova. Često je bio član komisije za odbranu doktorskih radova na Medicinskom i Prirodno-matematičkom fakultetu u Novom Sadu i Medicinskom fakultetu u Nišu. Po odlasku u penziju, za sobom je ostavio 12 profesora, nekoliko docenata, više asistenata i primarijusa na Pedijatriji.

Društvena i javna aktivnost prof. Velisavljeva bila je plodotvorna, značajna i veoma cenjena. Obavljao je brojne funkcije na Medicinskom fakultetu u Novom Sadu, ali i na Dečjoj klinici. Takođe, bio je nosilac više naučno-istraživačkih radova.

Polja njegovog istraživačkog rada bila su genetika, neonatologija, nutricija i antropologija.

Tragajući za znanjem, često je prelazio granicе svoje zemlje. Svoje znanje je usavršavao u Pragu, a bio je i učesnik Svetskog kongresa genetačara u Atini, Svetskog kongresa genetičara u Parizu i mnogih drugih.

Bio je redovni član Medicinske akademije SLD od samog osnivanja (1976. godine), a počasni od 1990. godine. Izabran je i za počasnog člana Hrvatske medicinske akademije.

Bio je član Predsedništva Medicinske akademije SLD i član Naučne grupe za preventivnu medicinu.

U periodu od 1984. do 1985. godine bio je sekretar i predsednik DLV-SLD, član Predsedništva i predsednik Pedijatrijske sekcije Vojvodine.

Bio je dugogodišnji predsednik Predsedništva Naučnog društva za istoriju zdravstvene kulture, tj. istoriju medicine, farmacije i veterine, potpredsednik Jugoslovenskog naučnog društva za istoriju zdravstvene kulture, potpredsednik Naučnog društva za istoriju zdravstvene kulture Vojvodine, član Predsedništva Antropološkog društva Jugoslavije, član Društva fiziologa Jugoslavije, član Genetskog društva Jugoslavije, odnosno potpredsednik Društva genetičara i oplemenjivača Vojvodine, član Društva nutricionista Jugoslavije od samog osnivanja, odnosno član Upravnog odbora Društva nutricionista Vojvodine, član Nadzornog odbora Unije bioloških društava Jugoslavije, sekretar Biološkog društva za Vojvodinu, član redakcionog odbora, odnosno Izdavačkog saveta časopisa „Medicinski pregled“, „Glasnika“ Antropološkog društva Jugoslavije i „Eliksira“.

Bio je i predsednik Upravnog odbora i član Saveta Instituta i Pedijatrijske klinike (u okviru Instituta postoje Pedijatrijska klinika, Klinika za dečju hirurgiju i Klinika za dečju rehabilitaciju), kao i član ili predsednik brojnih komisija.

Takođe, bio je predsednik Pokrajinskog zdravstvenog centra Vojvodine.

Govorio je nemački, francuski, engleski i ruski.

Godine 1972, povodom stogodišnjice Srpskog lekarskog društva, odlikovan je Ordenom zasluge za narod sa srebrnim vencem.

Dobitnik je više doploma (Antropološkog društva Jugoslavije, Društva nutricionista Jugoslavije, Društva za istoriju medicine…) i povelja (Srpskog lekarskog društva, Crvenog krsta Jugoslavije...)

Napisao je više od 300 naučnih i stručnih radova, 57 knjiga, udžbenika, priručnika i skripata.

Izučavao je, zajedno sa svojim saradnicima, urođene i prirođene mane u novorođene dece širom Vojvodine i glavobolje kod predškolske i školske dece.

Napisao je, zajedno sa svojim saradnicima, udžbenik „Pedijatrija za studente Medicinskog fakulteta u Novom Sadu“.

Takođe je napisao, zajedno sa saradnicima iz cele Jugoslavije (profesori pedijatrje sa medicinskih fakulteta u Beogradu, Nišu, Skoplju, Ljubljani i Sarajevu), udžbenik „Klinička pedijatrija“, koji se koristi za spremanje specijalističkog ispita iz pedijatrije. U ovom udžbeniku je iskazao i svoje uređivačke sposobnosti.

Takođe, pisao je o genetskom inženjeringu u pedijatriji (1992) i o antropološkim entitetima, sa prof. dr Živojinom Gavrilovićem.

Stvorio je pojam „biološke nejednačine“, kao i pojam „bioarheologija“,odnosno „bioarheološki ostaci u humanoj vrsti“.